Over menopauze, stress en buikvet
Over menopauze, stress en buikvet
De aanleiding voor deze blog is een scholing die ik ongeveer twee weken geleden volgde én mijn eigen ervaring. Kort samengevat ging deze scholing over menopauze, stress en buikvet. De meeste vrouwen vanaf ongeveer 45 kennen het wel, je taille verdwijnt, armen en benen worden wat dunnen en slapper, maar vooral 'die buik'. Je verandert niks aan je voeding en toch kom je aan. Of beter gezegd, krijg je een buik. En, erger nog, niks helpt. Kon je vroeger een week niet snoepen, dan was je wel weer op gewicht. Snoep je nu een week niet, heb je er weer een kilo bij. Zucht.
In onze vruchtbare jaren wordt ons lichaam beschermd door een ingenieus samenspel van hormonen die je vruchtbaarheid en menstruatie regelen. Maar die dus ook zorgen dat je gezond blijft. Vooral oestrogeen beschermt ons lichaam tegen invloeden van stress en onregelmatig leven. Een hele nacht feesten met veel alcohol zorgt voor wat vermoeidheid en hoofdpijn, maar is niet meteen dramatisch voor ons functioneren. We slapen wel bij op een ander moment. Een paar keer ongezond eten kan het lichaam nog prima verwerken, mits daar weer gezonde maaltijden op volgen.
Hoe anders is dat tijdens de menopauze en de jaren daar net voor. Eén te vette maaltijd zorgt voor ontregelde darmen en direct extra gewicht. Een nacht doorhalen zorgt ervoor dat we dagen van slag zijn (ik in elk geval wel) en een onverzadigbare trek hebben in alles wat niet goed voor ons is. Bijslapen lijkt onmogelijk. Kon je sowieso maar een keer een hele nacht doorslapen.
Dat heeft dus allemaal te maken met hormonen die veranderen. Oestrogeen wordt heel veel minder, de eitjes zijn toch op, en dat zorgt ervoor dat we gevoeliger worden voor alle soorten stress. Stress van deadlines, stress van dingen die niet lukken, stress vanwege zorgen om onze ouders en kinderen, lichamelijke stress van intensieve cardiotrainingen en trainingen later op de avond etc. Bij stress maakt het lichaam stresshormonen, onder andere cortisol. Een hoog cortisolgehalte zorgt op korte termijn dat je alert en actief bent. Dat is natuurlijk super fijn. Maar is je cortisol langdurig te hoog, dan is dat niet gezond. Het is dan een risico voor vetopslag, met name op je buik, omdat daar de vetcellen het meest gevoelig zijn voor cortisol. Je buik wordt dikker, zonder dat je extra bent gaan eten en ondanks dat je vaker bent gaan wandelen. Je bloeddruk kan hoger worden en goed slapen is ook niet meer vanzelfsprekend.
Wat kunnen we daar zelf aan doen? Alle adviezen voor een gezonde leefstijl die vroeger verstandig waren, zijn nu noodzaak. Dus regelmaat, gezond eten, voldoende voedingsvezels, geen alcohol, een regelmatig slaappatroon en stress vermijden. Stress vermijden is nodig om hoge cortisolwaarden te voorkomen. Het is een veel gehoord advies 'vermijd stress'. In mijn leven een onmogelijke opgave. In een tijd dat ouders steeds meer zorg nodig hebben, werk allerlei deadlines heeft en kinderen wel groot maar zeker nog niet zelfstandig zijn. 'Vermijd stress.' Maar hoe dan?
We kunnen stress niet vermijden. Wel verminderen. Door in de (werk)dag rustmomenten in te bouwen. Momenten om even uit het raam te staren, een kopje thee te halen, even naar buiten te gaan – al is het maar een paar minuten – even niks moeten en dat dan liefst zonder telefoon. Dat geeft de hersenen rust en laat je cortisolgehalte dalen.
En sporten. Spieren opbouwen. Geen marathon lopen, dat zorgt juist voor extra veel stress en laat je cortisolgehalte flink stijgen. Kies liever voor krachttraining met niet te zware gewichten en beter 2-3 keer per week dan één keer heel lang. En liefst overdag of vroeg in de avond, zodat je cortisolgehalte nog kan dalen voordat je gaat slapen. Voor sommigen zal het saai klinken: regelmaat, sporten, geen alcohol, gezond eten, stress vermijden. Maar ja, daarmee zorg je er wel voor dat je cortisolgehalte niet langdurig te hoog wordt en heb je dus minder kans op hoge bloeddruk, slapeloze nachten én buikvet.
Bronnen:
Scholing menopauze 2025 – PitActief
Fernando Lizcano and Guillermo Guzmán: https://onlinelibrary.wiley.com/action/doSearch?AllField=Estrogen+Deficiency+and+the+Origin+of+Obesity+during+Menopause